Grootschalige wetenschappelijke infrastructuur

Samenvatting
Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) streeft naar een duurzaam ecosysteem voor grootschalige wetenschappelijke infrastructuur (GWI) in Nederland. Duurzaam in de letterlijke betekenis: toekomstbestendig.
De opdracht om dit te verwezenlijken ligt bij de Permanente Commissie voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur (PC-GWI), die door NWO is ingesteld en wordt ondersteund. In de Nationale Roadmap voor GWI (kort: Roadmap) 2016 en de daarop volgende financieringsrondes is een eerste verduurzamingsslag gemaakt. Een volgende slag wordt gemaakt in de nieuwe Roadmap 2021, die momenteel wordt opgesteld. De PC-GWI heeft met dit doel voor ogen besloten om GWI die op het landschap staan in negen Groepen met inhoudelijke, thematische of technische raakvlakken samen te brengen. De PC-GWI vraagt elke Groep bottom-up te bepalen wat in de komende 10 jaar de meest noodzakelijke grootschalige wetenschappelijke infrastructuren zijn die gerealiseerd moeten worden om wetenschappelijke doorbraken te realiseren.
Na de presentatie van de nieuwe Roadmap (voorjaar 2021) zal later dit jaar de eerste van twee Roadmap-financieringsrondes bij NWO worden opengesteld. In die rondes kunnen GWI-plannen uit de Roadmap 2021 ingediend, worden en gaan deze met elkaar in competitie voor financiering. Er is voor de twee rondes in de periode 2021-2024 in totaal M€ 180 beschikbaar.

Permanente Commissie voor de Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur (PC-GWI)
OCW heeft in 2015 de Permanente Commissie voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur (PC-GWI) ingesteld om toe te werken naar een duurzaam ecosysteem van GWI in Nederland. Hans van Duijn is voorzitter van deze commissie. De samenstelling van de PC-GWI is hier te vinden. De PC-GWI wordt in het Roadmap-proces ondersteund door een NWO-team bestaande uit Alice Dijkstra, Jelte Wouda, Maarten de Zwart en Katrien Uytterhoeven.

Basis van de Roadmap: Landschapsinventarisatie
In aanloop tot de Roadmap 2016 is een inventarisatie gedaan onder de naam Landschapsinventarisatie: welke grootschalige wetenschappelijke infrastructuur is er beschikbaar voor Nederlandse onderzoekers en welke behoefte is er aan nieuwe infrastructuur? In 2020 heeft de PC-GWI het GWI Landschap geactualiseerd op deze website. Het geactualiseerde Landschap is een belangrijk vertrekpunt voor de nieuwe Roadmap. Opname in het geactualiseerde Landschap geeft géén garantie voor opname op de nieuwe Roadmap, maar vermelding in het Landschap is wel een voorwaarde voor opname op de nieuwe Roadmap.

Opzet van de Roadmap 2021: negen Groepen
Op basis van het geactualiseerde GWI Landschap heeft de PC-GWI de volgende negen Groepen van GWI met inhoudelijke, thematische of technische raakvlakken geïdentificeerd voor opname in de nieuwe Roadmap.
• Astronomy and Particle Physics
• Materials
• Technology
• Geosciences
• Green Lifesciences
• Health Sciences
• Medical Sciences
• Life Sciences and Enabling Technologies
• Social Sciences and Humanities

Route naar de Roadmap 2021: samen zoeken naar samenhang
Het GWI-veld krijgt zelf een belangrijke rol bij het tot stand komen van de Roadmap doordat zij zelf, binnen de door de PC-GWI gestelde kaders, de plannen daarvoor maakt. De PC-GWI heeft hiertoe vertegenwoordigers van de GWI binnen een Groep gevraagd om met elkaar in gesprek te gaan over de GWI-plannen die binnen die Groep bestaan of ontwikkeld zullen worden. GWI-plannen kunnen plannen zijn voor individuele GWI of gezamenlijke plannen van meerdere GWI uit de geïdentificeerde Groepen. Iedere Groep is gevraagd om in een narratief te beschrijven op welke manier de GWI-plannen bijdragen aan wetenschappelijke innovatie en hoe ze van belang zijn voor de wetenschappelijke uitdagingen en prioriteiten van de gerelateerde onderzoeksvelden/ sectorbeelden/actieplannen. Hierbij identificeert de Groep de GWI-plannen die van strategisch en nationaal belang zijn en gaat de Groep na welke GWI complementair zijn en waar samenwerking of clustering mogelijk is. De set van GWI-plannen die de groep identificeert kan bestaan uit zowel GWI-plannen die in de (verre of nabije) toekomst Roadmapfinanciering wensen te ontvangen als GWI-plannen die dit nog niet of niet meer nodig hebben. Het narratief en de set van GWI-plannen vormen samen de nieuwe Roadmap 2021. Deze moet uiteindelijk vastgesteld worden door de Raad van Bestuur van NWO. De publicatie van het Roadmap-boekje staat gepland in juli.

Roadmap-financieringsrondes: openstelling in 2021 en 2023
In de zomer van 2021 stelt iedere Groep een investeringsagenda voor de komende tien jaar op. De investeringsagenda omvat de meest prioritaire GWI-plannen. Vervolgens bepaalt de Groep welke van deze plannen voor de periode 2021-2024, waarin twee Roadmap-financieringsrondes gepland zijn, het meest urgent zijn en behoefte hebben aan Roadmap financiering. Op deze wijze komt elke Groep tot een investeringsagenda met duidelijke keuzes. De PC-GWI zal vervolgens per Groep bepalen hoeveel GWI-plannen mogen worden ingediend per Roadmap-financieringsronde.

Beoogde tijdsplanning:
• januari - april 2021: Gesprekken van de Groepen
• eind april 2021: Aanleveren narratief en lijst met meest prioritaire GWI-plannen die van nationaal wetenschappelijk belang zijn voor elke Groep
• half juni 2021: Definitief concept Roadmap ter vaststelling naar de RvB
• zomer 2021: Publicatie Roadmap GWI 2021 en vooraankondiging subsidieronde
• zomer 2021: Aanleveren investeringsagenda met prioritering wat betreft nationaal wetenschappelijk belang en urgentie in de tijd (periode 2021-2031; Roadmap financiering 2021-2024)
De PC-GWI realiseert zich dat deze beoogde planning ambitieus is en zal deze zo nodig bijstellen.